Paragraaf EU-subsidies

Kansen voor West is een samenwerking tussen de vier Randstadprovincies (Noord- en Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland) en de vier grote steden (Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht). Deze groep provincies en steden voert het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) uit voor landsdeel West. Het programma richt zich op de prioriteiten Innovatie en Klimaat . In totaal is er voor de provincie Zuid-Holland € 41,2 miljoen aan EFRO-middelen beschikbaar voor de periode 2021-2027. Aanvullend stelt het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) € 9 miljoen beschikbaar.

De provincie beschouwt de middelen van het EFRO en Rijk als aanvulling op haar reguliere begrotingsmiddelen. We proberen deze budgetten dan ook volledig in onze begroting op te nemen. In de Zuid-Hollandse openstellingsstrategie hebben Gedeputeerde Staten vastgesteld op welke thema’s de provincie dit geld in de periode 2022-2027 wil inzetten. En ook hoe deze in de tijd worden opengesteld. De provincie zet met Kansen voor West III in op drie thema’s die aansluiten bij de beleidsprestaties die je terugvindt in deze begroting. Hoe we het geld precies hebben besteed lees je terug in het ambitieplan.

Tabel: Overzicht van inzet binnen Kansen voor West III

Tabel 1: Overzicht van inzet binnen Kansen voor West III

Begin 2024 hebben GS opnieuw de strategie over de openstellingen besproken. Daarbij bepaalden ze ook een nieuwe programmering voor 2024 en 2025. De samenwerkende partners hebben afgesproken om alle EFRO-middelen voor het einde van 2025 minimaal 1 keer open te stellen. De reden hiervoor is dat een gemiddeld project 3 tot 4 jaar duurt. En alle EFRO-middelen moeten uiteindelijk in 2029 uitgegeven en verklaard zijn. In 2025 hebben we alle middelen die nog over zijn op de thema's Innovatie en Verduurzaming van de gebouwde omgeving opengesteld.

Voor 2026 zijn binnen het Kansen voor West III-programma geen EFRO-middelen meer beschikbaar. Mochten er toch middelen vrijkomen, dan zullen we deze opnieuw programmeren binnen 1 van de thema’s.. Hiervoor stellen GS een nieuwe strategie voor het openstellen van de middelen vast voor het jaar 2026.

Tabel: Budget voor openstellingen Kansen voor West III per thema (bedragen x € 1 miljoen)

Het Just Transition Fund (JTF) is een EU-fonds dat bijdraagt aan de overgang naar een klimaatneutraal Europa. Dat wil zeggen dat we in heel Europa niet meer verder bijdragen aan het verslechteren van het klimaat. Hoofddoel van het JTF is om industriële regio’s te helpen om over te stappen naar duurzame oplossing voor de energievoorziening waarbij minder koolstof wordt uitgestoten.

Transitieplan
In totaal is er voor de regio Groot-Rijnmond € 58,5 miljoen aan JTF-middelen beschikbaar voor de periode 2021-2027. Dit bedrag wordt door het Ministerie van EZK aangevuld met € 5 miljoen. De provincie Zuid-Holland beslist samen met de gemeente Rotterdam over hoe we dit geld besteden. Hiervoor hebben de provincie en de gemeente samen met andere belanghebbenden een regionaal Transitieplan (TJTP) opgesteld. GS, het college van Rotterdam en de Europese Commissie hebben dit plan goedgekeurd. Het Transitieplan focust op drie sporen die aansluiten bij de beleidsprestaties.

Budget
In de strategie voor het JTF Rijnmond hebben Gedeputeerde Staten en het college van Burgemeester en Wethouders van Rotterdam vastgesteld hoe de EU-middelen in de tijd worden opengesteld. Medio 2025 hebben deze partijen een planning gemaakt voor de openstelling in het laatste kwartaal van 2025.

Er komt een nieuwe openstelling. Ook komt er meer geld voor 2 andere openstellingen. Voor de nieuwe openstelling voor Spoor 1 en 2 is extra geld vanuit de provincie (€3,5 miljoen). Voor Spoor 3 is er extra geld voor de openstelling uit april 2024. Voor de openstelling van de scholingsvouchers komt er ook extra geld. In de tabel hieronder staat meer informatie over de openstellingen. De verantwoording van de inzet van JTF- en Rijksmiddelen gebeurt via het ambitieplan.

Tabel: Budget voor openstellingen JTF 2025 (bedragen x € 1 miljoen)

Het GLB-NSP staat voor het Nationaal Strategisch Plan om het Europese Gemeenschappelijke Landbouwbeleid uit te voeren. Dit plan gaat over de periode 2023-2027. De provincie Zuid-Holland werkt hiervoor samen met de andere 11 provincies, het Ministerie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en de waterschappen.

Het GLB-NSP heeft als doel om de landbouw beter inrichten voor de toekomst. Daarbij komt ook het verbeteren van bodem, water, lucht, dieren, planten en klimaat. Dit gebeurd onder anderen door kennis met elkaar delen, nieuwe oplossingen zoeken voor uitdagingen en in nieuwe netwerken samen te werken.

De pijlers
Het GLB-NSP bestaat uit verschillende onderdelen die zijn onderverdeeld in twee pijlers: Europees Landbouw Garantie Fonds (ELGF) en Europees Landbouw Fonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO).

Pijler 1: Europees Landbouw Garantie Fonds (ELGF)
In het ELGF zit ongeveer € 2,8 miljard voor Nederland. Het ELGF is er voor inkomenssteun. Dit is geld is bedoeld voor aanvullend voor jonge landbouwers. Maar ook voor de ecoregeling en voor acties binnen de sectoren bijenteelt en groente en fruit. De regelingen zijn voor heel Nederland. LNV voert dit uit. De provincie speelt geen specifieke rol binnen deze pijler.

Pijler 2: Europees Landbouw Fonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO)
In het ELFPO zit ongeveer € 1,9 miljard voor Nederland. Met dit fonds financiëren we meerdere dingen. Ten eerste het Agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb). Daarnaast is dit geld ook voor investeringen in bedrijfsmiddelen, maatregelen op en buiten landbouwbedrijven, samenwerking voor innovaties en LEADER. De provincie Zuid-Holland helpt mee aan deze pijler. In totaal verdelen we een budget van € 107,6 miljoen voor inzet in onze provincie. Hiervan komt € 64 miljoen van de EU en de rest vanuit de provincie en de waterschappen. .

Budget
Onder pijler twee is voor het ANLb in totaal voor de periode 2023-2028 een kleine € 40 miljoen aan EU-middelen beschikbaar voor Zuid-Holland. Samen met eigen middelen van de provincie (van ruim € 20 miljoen; vanuit ambitie 5), en vanuit de waterschappen (ongeveer € 1,5 miljoen) is er in 2023 subsidies voor ruim € 61 miljoen aan ANLb-subsidies verstrekt aan de agrarische collectieven.

Sinds 1 januari 2025 heeft de provincie voor de periode 2025-2028 voor ongeveer € 4 miljoen uitgegeven voor de uitbreiding van de lopende ANLb-subsidies. Dit waren extra middelen die zijn toegekend in de begroting 2025. Dit betreft hoofdzakelijk provinciaal budget maar de waterschappen betalen hier ook aan mee. Mogelijk vindt er per 1 januari 2026 een verdere uitbreiding plaats van de ANLb-subsidies.  

Tabel: Budget voor openstellingen GLB-NSP. Tweede pijler ANLb 2023-2028 (bedragen x € 1 miljoen)

Daarnaast is er voor de periode 2023-2027 ongeveer € 24 miljoen aan EU-middelen beschikbaar voor de onderdelen (hierna: interventies). Deze interventies zijn gericht op 4 zaken:

• investeringen in bedrijfsmiddelen (productieve investeringen landbouw)
• maatregelen op en buiten landbouwbedrijven (niet-productieve investeringen landbouw en watersystemen)
• samenwerking voor innovaties (doorbraakprojecten systeeminnovatie land- en tuinbouw)
• LEADER (projecten en beheerkosten LEADER-groepen).

Het geld vanuit de EU het budget voor de subsidies voor GLB-NSP. Voor een deel vullen we dit aan met geld vanuit de provincie, maar dat hoeft niet altijd. Bij de begroting 2023 hebben we hiervoor € 22 miljoen apart gezet onder ambitie 5.  

Van de € 24 miljoen die we noemden is in totaal € 8 miljoen beschikbaar voor de Zuid-Hollandse waterschappen. In 2024 zijn de waterschappen overgegaan tot ongeveer € 1,6 miljoen overprogrammeren op deze EU-middelen. Dat wil zeggen dat ze meer geld hebben gereserveerd om te voorkomen dat projecten stilliggen. Ook leveren zij € 8 miljoen aan aanvullende nationale financiering.

Het totaal beschikbare GLB-NSP middelen voor 2023-2027 is dus € 50,6 miljoen (€ 24 + € 17 + € 1,6 + € 8 miljoen) voor de geplande openstellingen. Openstellingen stellen we vast op basis van de Regeling Europese Landbouwsubsidies Zuid-Holland. Net als de andere provincies stellen we voortaan bij openstellingen het hele bedrag beschikbaar.

Plafonds en deelplafonds
In 2023 is in totaal voor € 8,2 miljoen aan deelplafonds opengesteld, waaronder € 2 miljoen voor ‘LEADER beheerkosten LEADER groepen’ en ongeveer € 6,2 miljoen voor ‘niet-productieve investeringen watersystemen’.  
In de periode van 2024-2027 stellen we in totaal ongeveer € 42,7 miljoen aan deelplafonds open. Hiervoor is bij Najaarsnota 2024 een plafond voor meerdere jaren aangevraagd. De precieze bedragen lees je in de tabel hieronder.

Tabel: Budget voor openstellingen GLB-NSP. Tweede pijler zonder ANLb (bedragen x € 1 miljoen)

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)
De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) gaat over de GLB-NSP-openstellingen. Ze gaan ook over de subsidie technische beoordeling en over de uitbetalingen.

RVO, het ministerie van LNV en de provincies zijn begin 2023 gestart met een kalender om de openstellingen in te plannen. Daardoor kunnen we deze openstellingen laten afhangen van hoeveel prioriteit ze hebben. En ook van wanneer RVO genoeg mensen heeft om alle aanvragen te behandelen. Uitgangspunt met de provincies is om zo tegelijk en op dezelfde manier open te stellen