Ambitie 1 Samenwerken aan Zuid-Holland | Beleidsdoel 1-1 Krachtig openbaar bestuur

Het beleidsdoel Krachtig openbaar bestuur is vastgesteld in het omgevingsbeleid. De uitwerking van dit beleidsdoel vind je via deze link .

Beleidsprestatie 1-1-1 Sterke decentrale overheden

Wat willen we bereiken?

Sterke decentrale overheden zijn essentieel voor het uitvoeren van wettelijke taken en het bereiken van (gezamenlijke) doelen voor de leefomgeving. Daarom werkt de provincie Zuid-Holland samen met andere overheden aan het behoud en de versterking van de kwaliteit van het openbaar bestuur. De provincie zet daarvoor een mix van maatregelen in: (financieel) toezicht op gemeenten en gemeenschappelijke regelingen, begeleiden bij schaalvergroting en/ of herindeling, versterken van gemeenten, netwerken en regio’s, faciliteren van onderzoek en kennisdeling.

Wat gaan we doen om dit te realiseren?

Algemeen

Krachtig decentraal bestuur

In 2026 gaan wij door met onze acties uit het programma Beter Bestuur, bijvoorbeeld:

We organiseren ontmoetingen, netwerkbijeenkomsten en kennissessies via de Zuid-Holland Academie en het secretarissennetwerk. We organiseren bezoeken van Gedeputeerde Staten (GS) en directie aan gemeenten en bijeenkomsten voor Focus op Financiën. Na een succesvolle vorige editie starten we in 2026 weer met een nieuwe Leergang Zuid-Holland.
Het jaar 2026 is ook het jaar van de gemeenteraadsverkiezingen. Wij investeren extra in het onderhouden van (nieuwe) relaties met gemeentebesturen in Zuid-Holland. We bieden gemeenten aan om bijvoorbeeld kennissessies, workshops en gesprekken te organiseren over provinciale thema’s die passen in de inwerkprogramma's van de nieuwe gemeentebesturen.
Al een aantal jaar maken wij ons zorgen over de houdbaarheid van de (financiële) middelen voor gemeenten. Het is voor gemeenten steeds moeilijker om bij te dragen aan lokale, regionale en nationale opgaven. Ondanks de gedeeltelijke tegemoetkoming in de Voorjaarsnota Rijk 2025 voor gemeenten, blijft er nog erg veel onzekerheid over de structurele balans van middelen en taken voor de toekomst. We merken dat de financiële positie van gemeenten nu langere tijd onder druk staat en dat er veel onzekerheden spelen. Het financieel toezicht op gemeenten wordt steeds intensiever.

Beleidsprestatie 1-1-2 Daadkrachtig provinciaal bestuur

Wat willen we bereiken?

Het bestuur en de provinciale organisatie zijn weerbaar, betrouwbaar, transparant, legitiem en handelen integer. De kwaliteit van beleid en de taakuitvoeringen zijn structureel op orde, het bestuur is weerbaar tegen ondermijning en oneigenlijke druk en er wordt gebruik gemaakt van de mogelijkheden van digitalisering. Het omgevingsbeleid en participatie worden vormgegeven en uitgevoerd. Door samenwerking internationaal, nationaal en binnen het Interprovinciaal Overleg (IPO) gaat Zuid-Holland strategische allianties aan. Daartoe werkt de provincie aan het vormgeven, coördineren en uitvoeren van beleid, public affaires en lobby.

Wat gaan we doen om dit te realiseren?

Algemeen

Wet open overheid

We verwachten in 2026, net als in voorgaande jaren, grote en ook politiek-bestuurlijk gevoelige Woo-verzoeken (Wet open overheid). Wij blijven ons best doen om Woo-verzoeken binnen de termijn af te handelen. Als verzoeken niet duidelijk genoeg zijn of te groot, nemen we contact op met de verzoeker om afspraken te maken over de afhandeling. De provincie maakt ook zelf informatie openbaar zonder dat er een verzoek ligt. Dit heet ‘actieve openbaarmaking’. In 2026 breidt de provincie dit uit. We zetten alle informatie die we verplicht openbaar moeten maken, online op een nieuw platform. We zorgen ervoor dat informatie makkelijk te vinden is op één plek. Zo voldoet de provincie Zuid-Holland in 2026 aan de Wet open overheid.
In de Openbaarheidsparagraaf beschrijven we in grote lijnen wat we verder doen in 2026.

EU en Internationaal
We blijven ons als provincie ook internationaal inzetten, vooral in Europa. We werken ambtelijk en bestuurlijk samen met verschillende partners. Met de komst van de nieuwe Europese Commissie eind 2024, is de inzet van Gedeputeerde Staten kortgeleden bijgestuurd. Dit gebeurde op basis van de prioriteiten die we vaststelden in de Internationale Strategie 2024-2027. Dit deden we in de Internationale Vooruitblik 2025 en werkt dus ook door in 2026. Voor 2026 betekent dit concreet het volgende:

We verwachten dat de koers van de Europese Unie (EU) het komende jaar gelijk blijft. Veel van de strategieën en de beleidsdocumenten die daarmee samenhangen, zoals het Competiveness Compass en de Clean Industrial Deal, worden dan verder uitgewerkt. Hier gaat de aandacht van de provincie naartoe. Om hier goed op in te spelen, hebben Gedeputeerde Staten de Internationale Vooruitblik 2026 aan het begin van het jaar klaar.
In 2026 is er ook aandacht voor de uitwerking van het komende Meerjarig Financieel Kader 2028-2034 en verordeningen die hiermee samenhangen. Het EU-voorstel hiervoor kwam in de zomer van 2025 uit. Zo zorgt de provincie dat EU-financiering voor de provinciale opgave ook in de toekomst goed beschikbaar is voor onze provinciale partners.
We zorgen dat onze regionale partners betrokken blijven bij het huidige programma voor de periode 2021-2027 en bij de uitvoering van programma’s waarin de provincie een beslissende of adviseerde rol heeft.
Door het opheffen van de commissie Externe Relaties is de inzet van EU nu ondergebracht bij de commissie Bestuur Maatschappij en Middelen. Provinciale Staten blijven nadrukkelijk betrokken. Op aansturen van Provinciale Staten hebben Gedeputeerde Staten drie scenario’s uitgewerkt voor de profilering van Zuid-Holland als innovatieve regio in de EU (zie GS-brief aan Provinciale Staten - PZH-2025-873246356). Afhankelijk van de wens van Provinciale Staten zet de provincie in 2026 hier stevig op in in Brussel.
Voor de inzet buiten Europa nemen we vanaf 2026 geen specifieke kosten meer mee voor de ondersteuning van de relatie met Hebei in China. Het budget onder ambitie 1 en 4 waarmee dit werd bekostigd, wordt gebruikt voor internationalisering en voor de ondersteuning van het Zuid-Hollands bedrijfsleven internationaal. Zo kan de provincie bezoekende en uitgaande missies mogelijk blijven maken als de vraag voldoet aan het protocol in de internationale strategie. Dit protocol geldt voor verzoeken uit alle landen.

Commissaris van de Koning & rijkstaken

De commissaris van de Koning (cdK) legt verantwoording af aan de regering voor de uitvoering van de zelfstandige taken en bevoegdheden.
De cdK krijgt voor deze rijkstaken ondersteuning en advies van zijn (eigen) kabinet. Hieronder valt ook de (advisering over) coördinatie van het asielvraagstuk.
Waar dat mogelijk is, leggen de cdK en zijn kabinet vanuit de rijkstaken verbinding met provinciale opgaven. Dat zijn bijvoorbeeld het bevorderen van regionale samenwerking en het stimuleren van krachtig openbaar bestuur in Zuid-Holland.
De cdK en zijn kabinet voeren taken uit die ook helpen bij het realiseren van provinciale doelstellingen. Het gaat bijvoorbeeld om het bevorderen van bestuurlijke integriteit en het in stand houden van de interne crisisorganisatie. Dit laatste gebeurt onder meer door crisisoefeningen en piket bereikbaarheid cdK.

Participatie

We geven invulling aan politieke opdrachten door onder meer het organiseren van een burgerberaad. Burgerberaad is een instrument van PS waarin inwoners tijdens diverse bijeenkomsten input geven voor de toekomst van Zuid-Holland
We stellen een nieuw participatiebeleid vast en onderzoeken hoe we participatie in de toekomst organiseren.
We richten een ambtelijk expertisecentrum Participatie op. Met het centrum zijn we een zichtbaar onderdeel van de ambtelijke organisatie. We maken het mogelijk om op een makkelijke manier toegang te krijgen tot kennis over participatie en om tools voor (digitale) participatie te gebruiken.
We adviseren over de toepassing van participatie in (diverse) beleidsopgaven bij grote, maatschappelijk complexe opgaven. Hierbij hebben we aandacht voor de organisatievisie op participatie.

Public Affairs
Sinds de start van het college van Gedeputeerde Staten in 2023 versterken we onze Public Affairs-functie. Dit doen we omdat het steeds belangrijker wordt om de belangen van onze provincie naar voren te brengen op nationaal niveau. We doen onder meer:

We werken op steeds meer vlakken samen met de Rijksoverheid op dossiers zoals stikstof, woningbouw, energie, infrastructuur en industrie.
Bij deze samenwerkingen is het ook belangrijk dat we onze positie duidelijk maken in bijvoorbeeld de Tweede Kamer. Waar dat mogelijk is, werken we hiervoor samen met partners in de regio zoals de Economic Board Zuid-Holland.
Ook werken we intensief samen met andere provincies in het Interprovinciaal Overleg. Zo zetten we onze boodschappen meer kracht bij.

Het jaar 2026 staat in het teken van een nieuwe Tweede Kamer en een nieuwe regering, na de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober 2025. Dit betekent onder meer:

We leveren input voor het regeerakkoord van het nieuwe kabinet. Dit doen we mede op verzoek van Provinciale Staten.
We blijven investeren in de relaties met (Zuid-Hollandse) Kamerleden.
Op zaken die voor de provincie belangrijk zijn, leveren we input over het Zuid-Hollandse perspectief voor verschillende debatten.

Interprovinciaal Overleg (IPO)
De provincie heeft te maken met grote opgaven die steeds complexer worden. Daarom is het Interprovinciaal Overleg (IPO) de beste plek om thema’s te bespreken die ook andere provincies raken. Op thema’s die voor provincie Zuid-Holland belangrijk zijn, trekken wij samen op met de andere provincies. Zo komen we op voor onze belangen en kunnen we met en van elkaar leren. Het IPO werkt ook aan versterking van de eigen rol en slagkracht als koepelorganisatie. Zo kunnen provincies nog effectiever samenwerken.

Digitaal bestuur

De provincie wil een betrouwbare, open en toegankelijke digitale provincie zijn. We ondersteunen verantwoord gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) en werken samen met interregionale partners binnen het Interreg-project BETTI.
We ontwikkelen een 'Visie digitale maatschappij’ die inventariseert welke bestuurlijke prioriteiten er zijn. We signaleren thema's rond digitalisering en leggen deze uit, zoals bijvoorbeeld autonomie. We werken samen met strategische partners om ervoor te zorgen dat het gebruik van technologie en data waardevol is voor de maatschappij en ethisch verantwoord.

Regie omgevingsbeleid

Herzieningen
We zorgen voor een helder proces voor het vaststellen van herzieningen. Het gaat om twee soorten herzieningen. De zogenoemde brede herziening die gaat over meerdere onderwerpen en om een klein aantal zogenoemde modulaire herzieningen, die gaan over een onderwerp. Voor de herzieningen organiseren we participatie. Ook stellen we een milieueffectrapportage of leefomgevingstoets op als dat nodig is.

Beleidscyclus en evaluatie
We begeleiden meerdere evaluaties van beleid. Deze staan op de langetermijnagenda Omgevingsbeleid (LTA). PS kan de LTA gebruiken om een onderwerp te laten verkennen, evalueren en in het beleid te wijzigen. Met de LTA geeft PS prioriteit aan onderwerpen en controleert zij of GS de onderwerpen tijdig behandeld. De LTA wordt regelmatig bijgewerkt. Het Omgevingslab organiseert sessies voor collega's om hen te helpen bij het verkennen van beleidsopties en het wijzigen van beleid.
Daarnaast zoeken we naar een manier waarop de beleidscyclus en Planning- en Control-cyclus beter op elkaar aansluiten. Dat zorgt voor een efficiëntere werkwijze van collega's.

Monitor leefomgeving
We werken de monitor leefomgeving elk jaar bij.

Beleidsmonitor
De beleidsmonitor stellen we vast vanaf de Begroting 2026. We ontwikkelen de beleidsmonitor verder en werken deze elk jaar bij.

Datagericht werken
We kijken hoe we binnen de organisatie datagericht werken verder kunnen toepassen. We gebruiken data om het provinciale beleid te monitoren en evalueren. Daarnaast gebruiken we data voor het ontwikkelen van kaarten voor gebiedsgericht beleid. Data kan zo worden gebruikt als onderbouwing voor bijvoorbeeld specifieke regionale ontwikkelingen.

Digitale applicaties
We gaan verder met het ontwikkelen van onze applicaties. We verbeteren daarmee de aansluiting met het DSO, zorgen dat het bijwerken van de LTA eenvoudiger is en maken het makkelijker om ons beleid meer gebiedsgericht te maken.

Weerbaar bestuur en organisatie

De provincie voert de Wet Bibob uit (Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur) en doet hiervoor onderzoek naar ondermijnende invloeden.
De provincie, gemeenten en omgevingsdiensten delen met elkaar hun kennis over weerbaarheid en de Wet Bibob. Zo zorgen zij voor meer en betere kennis hierover bij de decentrale overheden. In 2026 steunt de provincie meerdere kennissessies. Dit gebeurt meestal samen met de Regionale Informatie- en Expertisecentra (RIEC’s).
Om de weerbaarheid van de eigen organisatie te vergroten worden medewerkers ondersteund met intervisie, trainingen en kennissessies.
In 2026 wordt met name ingezet op ondersteuning van kleine gemeenten in samenwerking met de RIEC’s. Er wordt eerst onderzoek gedaan naar waar behoefte ligt bij kleine gemeenten.

Beleidsprestatie 1-1-3 Openbaar Bestuur

Wat willen we bereiken?

Provinciale Staten (PS) streven ernaar om als hoogste bestuursorgaan in Zuid-Holland laagdrempelig en transparant beleid vast te stellen en haar controlerende, volksvertegenwoordigende en kaderstellende rol uit te voeren. Gedeputeerde Staten (GS) zijn het dagelijks bestuur van de provincie. Na de verkiezingen sluiten de politieke partijen die een coalitie willen vormen, een coalitieakkoord. Gedeputeerde Staten voeren het coalitieakkoord uit door beleidsvoorstellen voor besluitvorming aan Provinciale Staten voor te leggen.

De Commissaris van de Koning (CdK) is voorzitter van zowel Provinciale Staten als Gedeputeerde Staten. In deze rol draagt de commissaris zorg voor de kwaliteit van de besluitvorming van zowel Provinciale Staten als Gedeputeerde Staten. De commissaris vervult een verbindende rol tussen de beide organen en ziet toe op de samenhang, continuïteit en voortgang van het gevoerde beleid en een goede sfeer.

Wat gaan we doen om dit te realiseren?

Algemeen

Provinciale Staten agenderen belangrijke provinciale thema’s en sturen GS aan bij de ontwikkeling van (nieuw) beleid. Voor het bijsturen van beleid maken Provinciale Staten gebruik van verschillende politieke instrumenten zoals moties en amendementen.
Provinciale Staten controleert de uitvoering van het door GS gevoerde beleid. Dit doen zij onder andere door geregeld de provincie in te gaan, en op zorgvuldige wijze om te gaan met reacties van inwoners van Zuid-Holland. Zo houden PS een vinger aan de pols bij de ontwikkelingen in de provincie.
Gedeputeerde Staten voert het beleid uit dat door PS is vastgesteld.
Gedeputeerde Staten geven uitvoering aan hun Coalitieakkoord.
Gedeputeerde Staten stellen op basis van het Coalitieakkoord beleidswijzigingen voor aan PS.
Er worden tien Statenvergaderingen per kalenderjaar gepland waarin besluitvorming over statenvoorstellen plaatsvindt.
Er worden per thema commissie, afhankelijk van de agendering, tot zo’n tien vergaderingen per kalenderjaar gepland om de besluitvorming van PS voor te bereiden.
Er vinden, afhankelijk van het beleidsthema, wekelijks portefeuillehouder overleggen plaats.
Er wordt wekelijks door het college van GS vergaderd.