Beleidsdoel 4-1 Toekomstbestendig economisch vestigingsklimaat

Om te kunnen innoveren, hebben ondernemers een goede omgeving nodig. Daarom helpt de provincie bij het versterken van campussen en fieldlabs. Dit zijn praktijkgerichte omgevingen waar bedrijven, overheden en kennisinstellingen slimme ideeën uittesten en ontwikkelen. We stellen de Subsidieregeling Innovatiecampussen Zuid-Holland open. Zo kunnen de beste campussen in Zuid-Holland zich verder ontwikkelen. 

Met hulp van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) doen we een openstelling binnen het programma Kansen voor West 3. Deze openstelling is bedoeld voor het verder ontwikkelen fieldlabs, het versterken van innovatieprogramma’s en het inzetten van vouchers voor ondernemers. 

We richten ons op innovatie in een aantal belangrijke sectoren voor de provincie: Life Sciences & Health, Aerospace, de defensie industrie en Biobased (zoals de eiwittransitie). We helpen daarbij op verschillende manieren: 

• We geven een bijdrage voor de verbetering van de cleanroom-faciliteit van de Universiteit Leiden. Dat is een heel schone ruimte waar weinig stof is.  
• We ondersteunen de verdere ontwikkeling van de NL Space Campus, vooral voor het nieuwe ‘basecamp-gebouw’ met een centrale functie op het terrein. 
• We ondersteunen PlanetB.io, de Innovatiehub op de Biotech Campus Delft.
• We verkennen samen met het Ministerie van Defensie, de mogelijkheid voor een thematische of gerichte openstelling van de subsidieregeling Kansen voor West in 2026, met als doel innovatieve dual use-projecten te ondersteunen. Dual use houdt in dat zowel defensie als andere delen van de maatschappij hiervan profiteren.

Innovatie is belangrijk voor de economie van Zuid-Holland. In de provincie zijn ongeveer 100.000 mkb-bedrijven. In 2026 helpen we hen om meer te innoveren: 

• We stellen de MKB Innovatiestimulering Topsectoren (MIT) open. Dit helpt mkb’ers om hun innovatieve ideeën te ontwikkelen. 
• We stellen ook de subsidieregeling MKB-Deals open om het ondernemersklimaat te verbeteren en nieuwe kennis en innovaties toe te passen. 
• We dragen bij aan het Startup/Scale-up Programma Zuid-Holland. Dit helpt meer jonge bedrijven (startups) om te groeien tot grotere bedrijven (scale-ups). 

In deze periode loopt de invulling van deze maatregel bijvoorbeeld via het Europese Interreg programma. Dit programma bevordert samenwerking op economisch gebied tussen meerdere EU-landen. De provincie brengt al enkele jaren co-financiering op de EU-middelen voor dit programma in. Onder meer wordt samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen gestimuleerd.
Verder wordt de vorming en benutting van Europese netwerken gestimuleerd. Voorbeelden van deze netwerken zijn Vanguard (life science), ERIAFF (‘Network for European Regions for Innovation in Agriculture, Food and Forestry’), ECRN (‘European Chemical Regions Network’) en enkele waterstofnetwerken in de industrie. De stimulans is gericht op het 'matchen' van bedrijven en kennisinstellingen die elkaar aanvullen op dit vlak. Hierdoor kunnen Zuid-Hollandse bedrijven (vooral het midden- en kleinbedrijf) beter concurreren op de wereldmarkt, en wordt het innovatiepotentieel van Zuid-Holland beter benut.
Ook in 2026 wordt dit alles voortgezet

We werken strategisch samen met andere organisaties om innovatie te stimuleren. Dit doen we bijvoorbeeld door:  

• InnovationQuarter te sturen en financieren. Dit is de regionale ontwikkelingsmaatschappij van Zuid-Holland. 
• De Economic Board Zuid-Holland (EBZ) te organiseren en financieren. 
• Prioriteiten uit de Groeiagenda Zuid-Holland praktisch uit te werken en uit te voeren. 
• Het Startup in Residence programma (SiR Intergov) aan te sturen. 
• Het programma ACCEZ verder te ontwikkelen. Dit programma is bedoeld voor het duurzamer maken en hergebruiken van materialen in onder andere de bouw en tuinbouw. 

Goede samenwerking en het delen van kennis zijn belangrijk voor innovatie. Daarom steunen we kennisnetwerken met de Subsidieregeling Regionale Netwerken voor Innovatie in Zuid-Holland (RNIZ). De regeling helpt innovatieve clusters om beter samen te werken en meer kennis te delen. 

Goede samenwerking en het delen van kennis zijn belangrijk voor innovatie. Daarom steunen we kennisnetwerken met de Subsidieregeling Regionale Netwerken voor Innovatie in Zuid-Holland (RNIZ). De regeling helpt innovatieve clusters om beter samen te werken en meer kennis te delen. 

• We zorgen voor duurzamere teelt. Dat doen we met goed waterbeheer en door het stimuleren van de emissieloze kas. Dat is een kas die geen schadelijke stoffen uitstoot. 
• We blijven meedoen aan het Innovatiepact Greenport West-Holland. Daarin werken we aan digitalisering, circulaire tuinbouw en weerbaar telen.
• We dragen ook bij aan innovatieve projecten in andere tuinbouwgebieden zoals Greenports Duin- en Bollenstreek, Boskoop en Aalsmeer. 

• We gaan door met de jaarlijkse subsidies aan de regionale Greenports en Greenports Nederland. Deze subsidies helpen het netwerk sterker te maken door een goede samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en onderwijs. 
• We nemen deel aan (inter)nationale beurzen, zoals de Grüne Woche. Zo versterken we de samenwerking binnen de tuinbouwsector. 
• We blijven actief binnen het Europese tuinbouwnetwerk ERIAFF (European Regions for Innovation in Agriculture, Food and Forestry). 

• We werken verder aan de ontwikkeling van Dutch FreshPort (in Ridderkerk-Barendrecht) en de Verspacten in het Westland. 

• We gaan door met het project Fresh on Track. Dit project zorgt ervoor dat verse producten vaker met de trein worden vervoerd in plaats van met vrachtwagens. 

• We zetten het Energieakkoord Greenport West-Holland voort. 

• We gaan verder met de modernisering van tuinbouwgebieden zoals de Broekpolder, Oranjepolder en rond Aalsmeer. 

• We nemen deel aan het landelijke overleg over duurzame gebiedsontwikkeling van Greenports Nederland. Hier maken we afspraken over energietransitie en herstructurering van tuinbouwgebieden. 

Om het havenindustrieel complex klaar te maken voor de toekomst, moet er veel veranderen. De provincie Zuid-Holland wil dat bedrijven klimaatneutraal en circulair worden. Een nieuwe economie die geen broeikasgassen uitstoot, heeft een nieuwe inrichting van de haven nodig; ombouw, opbouw en mogelijk ook afbouw. De provincie helpt om te kijken of hiervoor een ‘zeewaartse uitbreiding’ nodig is: bouwen op nieuwe grond in zee. Bij de nieuwe inrichting van het havengebied wordt rekening gehouden met de mensen die er wonen en met het milieu. Tegelijk is het belangrijk dat het gebied aantrekkelijk blijft zodat nieuwe bedrijven zich willen vestigen: een goed vestigingsklimaat. Om al deze doelen voor elkaar te krijgen kan de provincie werken met regels voor inrichting van de provincie (het omgevingsbeleid), met vergunningen (voor bedrijven) en met subsidies (voor innovaties). Ook zoekt de provincie samenwerking met partners en andere overheden (het Rijk en Brussel). 
 
Wat de provincie doet om de overgang van het havenindustrieel complex te ondersteunen, is terug te vinden op twee plekken in de Begroting 2026. In Beleidsdoel 3-3 ‘Naar een duurzaam energie- en grondstoffensysteem in de industrie’ en in Ambitie 4 ‘Welvarend Zuid-Holland’. In Beleidsdoel 3-3 gaat het vooral om de afspraken uit het Klimaatakkoord voor een energie- en grondstoffenefficiënte industrie in Zuid-Holland. Hiervoor wordt ook gebruik gemaakt van de algemene hulpmiddelen uit Ambitie 4.  
 
Transitie havenindustrieel complex  
De provincie werkt op de volgende manieren aan verandering van het havenindustrieel complex:  

• In het programma NOVEX Rotterdamse haven werkt de provincie samen met gebiedspartners aan de meest duurzame haven ter wereld, een krachtige regio en een goede balans met de leefomgeving. Eerder gemaakte afspraken (Uitvoeringsagenda 1.0) worden uitgevoerd en omgezet in een strategische investeringsagenda voor de komende jaren. 

• In 2026 inventariseert NOVEX Rotterdamse haven welke oplossingen er zijn voor het gebrek aan ruimte in de haven. Dit is een eerste stap op weg naar een besluit (voorkeursalternatief) in 2027 of 2028.  

• Voor de provincie is het belangrijk dat veranderingen in de haven snel maar ook zorgvuldig gaan. Soms is ombouw van de haven de beste keuze, soms opbouw en soms afbouw. Als dat nodig is, steunt de provincie zeewaartse uitbreiding van de Rotterdamse haven. 

• Om een goede balans te krijgen tussen kwaliteit van de leefomgeving, woningbouw en industrie, werkt de provincie met partners aan geschikte ‘geluidsproductieplafonds’.  

Om de doelen te bereiken, zoekt de provincie de samenwerking met partners. Ook bevordert de provincie innovatie: 

• De provincie steunt verdere ontwikkeling van fieldlabs in Zuid-Holland bij organisatie, locatie en infrastructuur.  

• Voor nieuwe innovaties is een goede omgeving (een zogeheten ecosysteem) belangrijk. Daarom doet de provincie onderzoek naar technische, organisatorische, financiële en/of sociale innovaties die de omgeving geschikt maken om nieuwe ideeën te ontwikkelen.    

 
Maritiem  
De provincie wil het Zuid-Hollandse maritieme cluster behouden en het sterker en duurzamer maken. Om dat te bereiken, doen we het volgende: 

• Door goed samen te werken in de regio zorgt de provincie voor genoeg bedrijventerreinen aan het water, de zogeheten watergebonden bedrijventerreinen met een hoge milieucategorie. Hier kunnen bedrijven zich ontwikkelen. Ook geeft de provincie subsidies voor innovaties en voor maritieme bedrijven die zich willen aanpassen aan nieuwe vragen vanuit Defensie. 

• Het samenwerkingsnetwerk Maritime Delta (programma bij Innovation Quarter) eindigt dit jaar en de financiering vanuit de Regionale Netwerken voor Innovatie Zuid-Holland (RNIZ) dus ook. Toch blijft de provincie regionale samenwerking ook in de toekomst financieel steunen.  

• Samen met de gemeente Rotterdam en de regio Drechtsteden (geleid door Dordrecht) ontwikkelt de provincie een nieuwe samenwerking. De focus ligt daarbij op de regio ‘Groot Rotterdam’. Deze samenwerking heeft ook aandacht voor maritieme clusters buiten deze regio, zoals Stellendam. Hiervoor zoekt de provincie samenwerking met Innovation Quarter.

• De provincie geeft financiële steun aan publiek-private projecten in Zuid-Holland. Dat zijn projecten …  

• De provincie sluit aan bij nationale en internationale programma's die dezelfde inhoudelijke doelen hebben, zoals de Sectoragenda Maritieme Maakindustrie en de EU Maritime Industry Strategie.  

• De provincie werkt aan ruimte voor de maritieme Defensie-industrie. Dat gaat bijvoorbeeld om het behoud van de Stormpolder (terrein van scheepsbouwer IHC) in Krimpen aan de IJssel. Organisatieadviesbureau Berenschot onderzoekt de mogelijkheden. Samen met de gemeente Krimpen financiert de provincie dit onderzoek. Het kan zijn dat meer financiële steun nodig is.  

We willen de digitale economie in Zuid-Holland op een goede en duurzame manier laten groeien. Daarom richten we ons op drie dingen: digitale verdienmodellen (hoe bedrijven geld kunnen verdienen), verantwoorde digitalisering (oog voor waarden zoals privacy en eerlijkheid) en digitale weerbaarheid (bedrijven beter beschermen tegen digitale risico’s). 

• We ondersteunen Security Delta (ofwel ‘HSD’) bij het opzetten en uitbreiden van cyberweerbaarheidscentra en cybersecuritydiensten.

• We helpen verschillende sectoren met hun digitale beveiliging. Dat doen we via de cyberweerbaarheidscentra. Hier kunnen de sectoren vragen stellen en worden ze geholpen met hun digitale beveiliging.  

• We helpen het mkb (midden- en kleinbedrijf) met digitalisering. Dat doen we door mee te werken en mee te betalen aan programma’s zoals DigitalZH, Digitale Werkplaatsen en MKB Digitaal. 

• We stimuleren digitale innovaties door sterke netwerken te bouwen rond onderwerpen zoals kunstmatige intelligentie (AI), Immersive Tech en Quantumtechnologie. 

• We zorgen ervoor dat kennis over digitale innovatie gedeeld wordt. Ook werken we aan een sterke digitale infrastructuur (zoals goede internetverbindingen). 

• We ondersteunen fieldlabs met testlocaties. Hier kunnen onderwijs en bedrijven samen digitale toepassingen testen. 

• We zorgen dat digitale kennis ook wordt gebruikt in andere sectoren, zoals bij de overgang naar duurzame energie (de energietransitie). 

• Samen met partners werken we aan het sterker maken van het imago van Zuid-Holland als dé regio voor de ontwikkeling van digitale technologie. 

We willen dat Zuid-Holland steeds meer een circulaire provincie wordt. Dat betekent minder afval, slimmer omgaan met grondstoffen en producten langer gebruiken. Om die doelen te bereiken, zetten we in 2026 in op vijf belangrijke onderdelen.  

Circulaire innovatie  
We ondersteunen bedrijven en organisaties die werken aan nieuwe, circulaire oplossingen. In 2026 betekent dit: 

• We stellen onze subsidieregeling voor doorbraaksubsidies opnieuw open. Hiermee helpen we innovatieve ideeën verder groeien. 

• We ondersteunen samenwerkingen in marktketens. Zo worden circulaire technieken echt in de praktijk gebruikt.

• We maken problemen zichtbaar die startups hebben bij het doorgroeien naar scale-ups. Samen zoeken we naar oplossingen zoals ruimte, financiering of vergunningen. 

• We stimuleren digitalisering die circulaire groei mogelijk maakt, bijvoorbeeld via digitale productpaspoorten.

 Coalities en netwerken  
Samenwerking is belangrijk voor een circulaire economie. In 2026 betekent dit: 

• We gaan verder met de zes bestaande netwerken van circulaire vernieuwers, zoals Biobased Bouwen en de Reparatiecoalitie. 

• We starten met nieuwe thema’s zoals Urban Mining. Dat is hergebruik van materialen zoals hout, beton en staal uit oude gebouwen. 

• We blijven regionale samenwerkingen ondersteunen, zoals Zuid-Holland-Zuid en Groene Hart Circulair. Waar nodig steunen we ook nieuwe regio’s zoals de Duin- en Bollenstreek en de Haagse regio. 

• We delen kennis en ervaringen met bedrijven en overheden, onder andere via het MKB Netwerk Circulair. 

• We ondersteunen gemeenten via Circulair Connect (voor ambtenaren) en het Wethouders Netwerk Circulair (voor bestuurders). 

Financiering en subsidies  
Geld speelt een grote rol bij de overgang naar een circulaire economie. In de Circulaire Monitor (2025) hebben we gezien dat er misschien meer (financiële) kansen zijn. Daarom geldt voor 2026: 

• We onderzoeken welke financiële mogelijkheden er zijn (zoals subsidies, externe financiering en circulair inkopen). 

• We bepalen samen volgende stappen om deze kansen goed te benutten. 

Ruimte  
Voor circulaire initiatieven is ook fysieke ruimte nodig. In 2026 betekent dit: 

• We werken samen met partners aan regionale strategieën voor de circulaire economie, onder andere in de Drechtsteden en het Groene Hart. 

• Op bedrijventerreinen maken we afspraken met partners over het vrijmaken van ruimte voor circulaire plannen. 

• We gebruiken de mogelijkheden die we hebben, onze zogenoemde provinciale ruimtelijke instrumenten zoals omgevingsbeleid en omgevingsverordening. We zetten ze in om circulaire ontwikkelingen mogelijk te maken. 

• We denken mee over de ontwikkeling van nieuwe ruimtelijke instrumenten. 

Toekomstbestendig economisch energiecluster  
Voor onze energievoorziening zijn veel metalen en mineral nodig. Sommige daarvan zijn zeldzaam en belangrijk, we noemen ze kritieke grondstoffen. In 2026 betekent dit: 

• We willen de afhankelijkheid van kritieke grondstoffen verminderen.  

• We stimuleren economische activiteiten die het mogelijk maken deze grondstoffen opnieuw te gebruiken. Denk aan de recycling van batterijen of het hergebruik van onderdelen van windmolens. 

De provincie wil zorgen dat er genoeg goede plekken zijn waar mensen kunnen werken. Deze werklocaties moeten op de juiste plek liggen en van goed passende kwaliteit zijn. Om dat te bereiken, doen we het hetgeen bij de onderstaande maatregel staat.

• We ronden de herziening van het Omgevingsbeleid 2025 af. Daarin verwerken we onder andere: de Ruimtelijk Economische Visie en een minimale milieuzonering op bedrijventerreinen. Dat betekent dat er zones zijn op bedrijventerreinen voor bepaalde bedrijven. Zo passen bedrijven en de omgeving goed bij elkaar.  

• We onderzoeken hoeveel bedrijventerreinen er in de toekomst nodig zijn. Dat heet een behoefteraming. 

• We voeren een plan uit om bestaande bedrijventerreinen beter te benutten. Dat doen we door: 

• het oprichten van een fonds voor verplaatsing of herstructurering van bedrijven 

• een proefproject (‘pilot Beter Benutten’) te starten met het ministerie van Economische Zaken 

• de mogelijkheden voor beter benutten van bedrijventerreinen in kaart te brengen. 

• We zetten de SPUK-subsidie (Specifieke Uitkering) in om bedrijventerreinen te verduurzamen. 

• We voeren de Green Deal ‘Werklandschappen van de Toekomst’ uit. Dat gaat om het bijdragen aan de vergroening en verduurzaming van 1000 bedrijventerreinen in Nederland. 

• We openen een subsidieregeling voor het maken van plannen voor bedrijventerreinen. Zo stimuleren we samenwerking tussen bedrijven en werken we samen aan toekomstbestendige werklocaties. 

• We openen een subsidieregeling voor het uitvoeren van plannen voor toekomstbestendige bedrijventerreinen.

• We openen ook een subsidieregeling voor het maken van plannen voor winkelgebieden. Daarmee stimuleren we samenwerking binnen winkelcentra. Zo zorgen we voor sterke winkelgebieden en voorkomen we leegstand. 

• We doen onderzoek naar bedrijventerreinen, winkelgebieden en kantoren. We zorgen voor kennisdeling. We verzamelen en kopen data, organiseren masterclasses en voeren proefprojecten uit. 

• We analyseren de resultaten van het Koopstromenonderzoek, over koopgedrag van klanten in winkels. Als het nodig is dan doen we een voorstel om het beleid aan te passen.

• We volgen wat er gebeurt in regionale plannen voor kantoren en bedrijventerreinen, ook wel de regionale kantoren- en bedrijventerreinenvisies genoemd. 

• We gaan in gesprek met mensen uit de praktijk, zoals parkmanagers en ambassadeurs van bedrijventerreinen. Op basis daarvan nemen we maatregelen om werklocaties sterk en toekomstbestendig te maken en te houden.  

• We dragen bij aan ingewikkelde (economische) gebiedsontwikkelingen, bijvoorbeeld als er meerdere provinciale belangen meespelen. 

De provincie helpt mee in het versterken van human capital: het beter opleiden en ontwikkelen van inwoners. , Samen met de Economic Board Zuid-Holland (EBZ) voeren we de pas vernieuwde Human Capital Agenda 2025-2030 Zuid-Holland (HCA) uit. Daarin staan duidelijke doelen. Die zijn nodig om te zorgen dat er in de toekomst genoeg goed opgeleide mensen zijn. Meer dan 160 organisaties in Zuid-Holland doen al mee aan het uitvoeren van deze agenda. 

• De provincie betaalt een speciaal programmateam. Dit team werkt bij de EBZ. Het team stimuleert projecten waarmee bedrijven hun werknemers verder kunnen opleiden. Dit noemen we het Doen-spoor. Ook zorgt het team dat bedrijven, overheden en het onderwijs beter samenwerken. Zo werkt de arbeidsmarkt in de toekomst beter. Dit noemen we het Bouwen-spoor. 

• In 2026 geeft de provincie subsidie aan twee nieuwe projecten. Die sluiten aan bij de doelen van de HCA. De projecten richten zich op het verhogen van de arbeidsproductiviteit (mensen kunnen meer werk doen in minder tijd) en op het omscholen van mensen voor werk in de circulaire economie (waar grondstoffen worden hergebruikt). 

• We helpen bedrijven om slimmer te werken door sociale innovatie. Dat betekent dat de inzet van werknemers beter wordt georganiseerd. Ook werken we hiervoor nauwer samen met campussen en fieldlabs in Zuid-Holland. 

• We richten ons nog meer op het midden- en kleinbedrijf (brede mkb). We zorgen ervoor dat onze plannen goed passen bij hun dagelijkse praktijk. 

• Vanaf 2026 starten we een leeromgeving waar partners van de HCA kennis en ervaringen kunnen delen. Iedereen die meedoet, kan hiervan leren. 
• We onderzoeken of we in 2026 een servicepunt ‘Heel Zuid-Holland Leert’ kunnen starten. Dit servicepunt helpt inwoners en bedrijven met vragen over leren en ontwikkelen (‘leven lang ontwikkelen’).  
•  We betalen voor de website Zuid-HollandInZicht.nl. Daarop staat actuele informatie over de arbeidsmarkt in Zuid-Holland. We onderzoeken ook hoe goed de website werkt en gebruikt wordt.